Od kilku lat w Polsce rozwija się sektor gospodarki społecznej. Zalicza się do niego podmioty realizujące cele społeczne, z wykorzystaniem środków ekonomicznych. Są to m.in. spółdzielnie socjalne i organizacje obywatelskie. Biuletyn jest przeznaczony właśnie dla osób zainteresowanych założeniem spółdzielni socjalnej, dla już działających spółdzielni, a także dla fundacji i stowarzyszeń podejmujących działania przedsiębiorcze.

Źródła finansowania gospodarki społecznej

Organizacje pozarządowe, zgodnie z ustawą o działalności pożytku publicznego i o wolontariacie, mogą prowadzić trzy typy działalności:

• działalność statutową nieodpłatną,
• działalność statutową odpłatną,
• działalność gospodarczą.

Działalnością nieodpłatną pożytku publicznego jest działalność prowadzona przez organizacje pozarządowe w sferze zadań publicznych, za które nie pobierają one wynagrodzenia.

Działalnością odpłatną pożytku publicznego jest:

1. działalność prowadzona przez organizacje pozarządowe w sferze zadań publicznych, za które pobierają one wynagrodzenie;
2. sprzedaż towarów lub usług wytworzonych lub świadczonych przez osoby bezpośrednio korzystające z działalności pożytku publicznego, w szczególności w zakresie rehabilitacji oraz przystosowania do pracy zawodowej osób niepełnosprawnych oraz reintegracji zawodowej i społecznej osób zagrożonych wykluczeniem społecznym, a także sprzedaż przedmiotów darowizny.

Przychód z działalności odpłatnej pożytku publicznego służy wyłącznie prowadzeniu działalności pożytku publicznego.

Działalność odpłatna pożytku publicznego organizacji pozarządowych stanowi działalność gospodarczą, jeżeli:

1. wynagrodzenie, jest w odniesieniu do działalności danego rodzaju wyższe od tego, jakie wynika z kosztów tej działalności, lub
2. przeciętne miesięczne wynagrodzenie osoby fizycznej z tytułu zatrudnienia przy wykonywaniu statutowej działalności odpłatnej pożytku publicznego, za okres ostatnich 3 miesięcy, przekracza 3-krotność przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia w sektorze przedsiębiorstw ogłoszonego przez Prezesa Głównego Urzędu Statystycznego za rok poprzedni.

O przedsiębiorstwie społecznym mówimy w przypadku organizacji pozarządowej prowadzącej działalność odpłatną lub/i gospodarczą. Niestety, liczba takich organizacji jest niewielka. Według danych rejestru REGON z maja 2007 r. w Polsce istnieje ponad 78 tysięcy organizacji pozarządowych, w tym ok. 70 tys. stowarzyszeń i ok. 8,5 tys. fundacji. Z tego liczba organizacji spełniających większość kryteriów określonych dla przedsiębiorstwa społecznego to ok. 4 tys., czyli niespełna 10% ogółu organizacji.

Spółdzielni socjalnych również jest niewiele. Zarejestrowanych jest w chwili obecnej (grudzień 2010) około 300. Nie ma informacji, ile z nich rzeczywiście działa. Jedną z podstawowych barier utrudniających powstawanie przedsiębiorstw społecznych jest brak systemu finansowania ich działalności. W Polsce toczą się dyskusje, czy przedsiębiorstwa społeczne powinny być traktowane na specjalnych zasadach i otrzymywać wsparcie finansowe bezzwrotne. Nie mała jest liczba zwolenników poglądu, że „najzdrowszą” formą wspierania przedsiębiorców jest finansowanie zwrotne.

W niniejszym opracowaniu zostały zaprezentowane niektóre źródła finansowania zarówno bezzwrotnego, jak i zwrotnego w formie pożyczek.

Niniejsza publikacja jest aktualizacją publikacji „Źródła finansowania działalności podmiotów gospodarki społecznej” z roku 2009.

.